Gegevens voor de organisatie van een individuele reis naar Bali

Tijdens mijn 60 reizen naar Bali heb ik héél veel informatie verzameld over dit mooie eiland en zijn bewoners. Al deze informatie had ik samengevat in één verhaal. Helaas is dit verhaal om onverklaarbare redenen van mijn reisblog verdwenen. Daarom ben ik nu opnieuw begonnen en het resultaat tot nu toe treft u hieronder aan.

Ik heb in de afgelopen zeven jaren ook vier boeken over het leven op het eiland Bali geschreven, te weten:

- Reizen door het échte Bali (een reisverslag);

- Liefde in het échte Bali (een reisverslag en tevens een update van het eerste boek);

- Bali, het leven zal altijd verdergaan (een roman over de Puputan van Badung);

- Bali, het verdriet achter de glimlach (een roman over de Puputan van Margarana).

Helaas is de uitgever van mijn boeken , Lecturium in Zoetermeer, gestopt en daardoor kan ik de hiervoor genoemde boeken niet meer bestellen. Dat is jammer, want de opbrengst van de boeken ging volledig naar het goede doel van de stichting Loopgroep Bali Runners. Deze stichting helpt kinderen in Indonesië, die een beperking hebben en niet goed kunnen lopen. Meer informatie over deze stichting is te vinden op de website www.balirunners.nl.

Recente situatie op Bali.

In het verleden heb ik vaak mensen geholpen, die naar Bali wilden gaan om daar vakantie te vieren. Zij boekten zelf hun vliegtickets en ik hielp hen dan bij het reserveren van de logeeradressen en het transport tussen de logeeradressen via mijn vaste chauffeur Ketut Kumara Giri. Door de oorlog in Oekraine is er heel veel veranderd op de wereld. Ook op Bali zijn de gevolgen van deze oorlog te merken. De prijzen zijn daar ook enorm gestegen en dat maakt een vakantie op Bali een stuk duurder. In het verleden kreeg ik soms korting op de kamerprijs omdat men mij goed kende. De mensen, die ik hielp, kregen die korting ook. Maar dat is nu bijna niet meer het geval. De prijzen van de kamers, die in dit verhaal staan, zijn dus niet meer correct. Ik adviseer nu aan mensen, die bij mij komen voor hulp, om maar te reserveren via boekingssites, zoals bijvoorbeeld www.booking.com . Het voordeel daarvan is dat annuleren meestal gratis is. Ik vind het jammer voor de betreffende logeeradressen want ze moeten dan een deel van de kamerprijs afstaan aan de boekingssite. Maar het is niet anders.

De prijzen van de vliegtickets zijn enorm gestegen. Een jaar of drie geleden betaalde ik voor een retourvlucht met Singapore Airlines (mijn favoriete maatschappij) ongeveer 700 euro. Dit jaar is dat gestegen tot 1100 euro in het laagseizoen en meer dan 2000 euro in het hoogseizoen. Op deze manier wordt het voor veel mensen te duur om naar Bali te gaan. Dat is ook de reden dat ik besloten heb om de mensen in dit verhaal te waarschuwen voor de hoge kosten van een reis naar Bali. Allemaal heel erg jammer, vooral voor de mensen op Bali die afhankelijk zijn van het toerisme en het al zo moeilijk hebben.

Ik verbaas mij erover dat ondanks het voorgaande het toerisme op Bali dit jaar toch weer op gang is gekomen. De coronacrisis heeft er voor gezorgd dat men een paar jaar niet kon gaan. Kennelijk is er nu een "inhaalslag" gaande. Dat is voor de mensen op Bali wel een positieve ontwikkeling. Maar ik vraag mij af of dit zo zal blijven als de prijzen voor de vliegtickets zo hoog zullen blijven.

Belangrijke tip

Wanneer je naar Bali gaat, dan moet je paspoort minimaal geldig zijn tot 6 maanden na je vertrek uit Bali.Als dat niet het geval is, dan kom je Bali niet in en dan wordt het een heel dure vakantie. Kijk dus altijd of je paspoort nog lang genoeg geldig is en als dat niet het geval is, laat het dan tijdig verlengen !

Visum

Inmiddels hebben er voor wat betreft het visum weer veranderingen plaats gevonden Met name dient er bij aankomst op Bali online een "customs declaration" te worden ingevuld. Voor mensen, die wat betreft het internet geen uitblinkers zijn, zoals wij, is het raadzaam om het formulier thuis voor aanvang van de heenreis in te vullen. Dat voorkomt stress bij aankomst op Bali.

Bij aankomst op het vliegveld van Bali (Ngurah Rai Denpasar) moet je 35 Amerikaanse dollars betalen voor het "visa on arrival". Als je betaald hebt, dan krijg je daarvan een bewijs. Voorheen werd er een stempel in je paspoort gezet, maar dat is nu niet meer het geval. Je krijgt nu een email toegestuurd en daar staat in tot welke datum je visum geldig is. Deze email moet je bij het verlaten van Bali laten zien aan de autoriteiten op het vliegveld. Zorg wel dat je binnen een maand weer uit Bali bent vertrokken want anders moet je je visum verlengen en dat kost heel veel moeite en ook veel tijd.

Als je langer dan 30 dagen op Bali wilt verblijven, dan is het raadzaam op in Nederland het visum online aan te vragen bij https://visumbuitenland.nl . De kosten van dit visum zijn op dit moment 89,95 euro per persoon.

Corona vaccinatie

Het coronavirus is gelukkig voorbij. Het is desondanks belangrijk om de betreffende websites in de gaten te houden, waarop de voorwaarden voor toegang tot Bali in verband met de coronaregels zijn genoemd. Op dit moment (april 2024) zijn er geen voorwaarden voor toegang tot Bali, die verband houden met de coronacrisis.

Inentingen

Op Bali is geen malaria, dus je hoeft geen pillen voor malaria mee te nemen. Als je naar Lombok gaat, kan dat wel het geval zijn. Laat je in dat geval adviseren door de instantie, waar je je inentingen gaat halen. Je hebt in ieder geval inentingen nodig tegen DTP (difterie, tetanus, polio), hepatitus A (besmettelijke geelzucht) en buiktyfus. Buiktyfus hoeft eigenlijk alleen als je langer dan drie maanden op Bali blijft, maar laat je adviseren door de instantie, waar je de inentingen gaat halen. Soms zal die ook een inenting tegen rabiës (hondsdolheid) adviseren, maar ik heb dat nooit gedaan.

Medicijnen

Neem in ieder geval medicijnen tegen diarree mee (norrit, imodium, ors). Ik neem verder altijd de volgende middelen mee: paracetamol (pijnstiller), betadine (ontsmetting), pleisters en een schaartje, oordruppels (oorontsteking) en een middel met voldoende DEET tegen muggen.

Knokkelkoorts

Op Bali komt de laatste jaren relatief veel "knokkelkoorts" voor, dat wordt op Bali "dengue" of "db" genoemd. Deze ziekte wordt veroorzaakt door muggen, die ook overdag steken. Het enige wat je er tegen kunt doen is je overdag ook insmeren met DEET. Wanneer je hoge koorts krijgt ga dan meteen naar een arts en laat bij twijfel je door verwijzen naar het ziekenhuis. Van "knokkelkoorts" kun je behoorlijk ziek worden. Met name voor heel jonge kinderen en ouderen met een slechte weerstand kan het gevaarlijk zijn.

Ziekenhuis

Als je op Bali naar een ziekenhuis moet, kies dan altijd voor het BIMC in Denpasar. Ik ben een keer met iemand, die heel ziek was, langs een aantal ziekenhuizen gereden en ik ben toen tot de conclusie gekomen dat het BIMC in Denpasar het enige ziekenhuis was, waar ik naar toe zou gaan als ik op Bali ziek zou worden. Dat wilt niet zeggen dat de andere ziekenhuizen en privéklinieken slecht zijn, maar het BIMC heeft zodanige faciliteiten dat ik mij daar het beste zou voelen. Het BIMC heeft een Australisch management en heeft een goede naam. Het adres is:

BIMC Hospital Kuta, Jalan Bupass Ngurah Rai nomor 100X, Kuta, Kabupaten Badung, 80361 Bali.

Als jullie Ketut als chauffeur hebben, dan zal hij jullie zeker naar dit ziekenhuis kunnen brengen want hij is daar al vaker met zijn klanten geweest.

Bezienwaardigheden enmogelijke activiteiten op Bali

Ik ga op Bali nooit naar pretparken en dergelijke attracties, maar ik kan mij voorstellen dat gezinnen met jonge kinderen dat wel willen. Daarom noem ik voor hen hieronder enkele mogelijkheden:

- Kuta: Waterbompark (waterparadijs voor jong en oud);

- Kuta: Surfen (let op: gevaarlijke onderstroom voor zwemmers en surfers);

- Uluwatu: Surfen;

- Ubud: mountainbiketocht;

- Ubud: raften in de rivier Ayung;

- Ubud: kunstenaarsdorpen;

- Ubud: olifantenpark in het dorp Taro (erg duur !);

- Blayu: bezoek aan nationaal monument bij het dorp Marga;

- Belimbing: mountainbiketocht naar zuidkust;

- Belimbing: wandelen door de bergen;

- Pemuteran: snorkelen bij Biorock project;

- PemuteranL snorkelen bij het eiland Menjangan (relatief duur en koraal is daar niet mooi meer);

- Lovina: dolfijnentocht, bezoek aan boedhistische tempel en waterval;

- Lovina: bezoek aan project van de stichting Stepping Stones Bali;

- Sidemen: raften in de rivier Telega Waja;

- Sidemen: halve dagtrip naar het waterpaleis Tirtagangga;

- Candidasa: catamarantrip naar wit strand Pantai Pasir Putih.

Tradities op Bali

Het hindoegeloof speelt een belangrijke rol in het dagelijkse leven van de Balinezen. Voor mensen, die echt interesse hebben in de cultuur en de tradities van dit mooie eiland, zijn er elke dag heel veel mogelijkheden om iets van de tradities en cultuur van de Balinezen te leren. Wanneer je een ceremonie tegenkomt of zelfs een crematieplechtigheid, neem dan de tijd om even stil te staan en deze bijzondere gebeurtenissen mee te maken. Wanneer je respect toont voor de levenswijze van de Balinezen, zullen zij dat op prijs stellen. Bij een bezoek aan een tempel is het belangrijk dat je een sarong draagt (ook mannen !) en dat je niet te bloot gekleed bent. Dat is helemaal niet vreemd, want in Nederland gaan we ook niet in een korte broek of badpak in een kerk zitten. Balinezen vinden het geweldig als je meedoet met hun ceremonies. Als je foto's wilt maken, vraag dan even of dat goed is en ga niet op de voorgrond staan. Ga niet met je benen over elkaar zitten terwijl je voetzolen naar je gastheer of gastvrouw wijzen. Aai kinderen niet over hun hoofd. En toon vooral je boosheid of emotie niet, de Balinezen zijn daar niet aan gewend. Als je iets koopt, dan is het normaal dat je afdingt, dat hoort bij hun tradities, maar doe het altijd met een lach. In de boeken, die ik over Bali heb geschreven, staat veel of het dagelijkse leven op Bali, maar ik kan die helaas niet meer bestellen omdat de uitgever van mijn boeken gestopt is met zijn bedrijf.

Transport op Bali

Op het eiland Bali rijden in de kleine dorpjes overal zogenaamde "bemo's". Dat zijn kleine busjes, waarmee de plaatselijk bevolking wordt vervoerd. Als toerist betaal je een hogere prijs dan de plaatselijke bevolking, maar de prijs van de rit is zo laag dat je dat met een lach kunt accepteren. Houd er rekening mee dat de busjes soms heel vol zitten en dat je een varkentje als medepassagier kunt hebben.

Overal op het eiland vind je in de toeristische plaatsen kantoortjes van het vervoerbedrijf "Perama". Deze organisatie rijdt met grote bussen en als je een dag van tevoren reserveert is dat een goedkope en fijne manier om over Bali te reizen.

Als je wat meer privacy wilt hebben en als je ook nog een Nederlands sprekende chauffeur met veel humor wilt hebben, dan is mijn vaste chauffeur op Bali een heel goede optie. Hij heet I Ketut Kumara Giri, maar ik noem hem gewoon Ketut. Aan het eind van dit verhaal heb ik zijn persoonlijke gegevens vermeld.

Geld

In veel bungalowparken en hotels kun je met een creditcard betalen. Er zijn echter nog veel plaatsen, zeker in de niet toeristische regio's, waar je alleen maar met Indonesische roepia's kunt betalen. Die roepia's kun je beter niet in Nederland kopen, want dan ben je duurder uit. Je kunt euro's meenemen naar Bali en daar wisselen bij wisselkantoortjes, maar let dan wel goed op dat ze je genoeg roepia's geven. Ook dien je vooraf af te spreken dat je geen commissie hoeft te betalen.

Het beste kun je gewoon met je bankpas pinnen. Die moet je dan wel vóór je vertrek naar Bali op "werelddekking" laten zetten. Niet vergeten, anders kun je niet pinnen op Bali ! Op dit moment krijg je op Bali voor één euro ongeveer 16.900 roepia. Je kunt niet in elke plaats pinnen, dus houd daar rekening mee als je naar een plaats vertrekt, waar je niet kunt pinnen.

Ubud: In deze toeristische plaats kun je op verschillende plaatsen pinnen, onder andere tegenover Café Lotus;

Blayu: In dit dorp kun je niet pinnen;

Belimbing: In dit bergdorp is wel een pinautomaat, maar die is vaak leeg;

Pemuteran: Hier kun je pinnen langs de hoofdweg;

Lovina: Hier kun je pinnen langs de hoofdweg, in de buurt van Global Village Kafe;

Sidemen: Hier is wel een pinautomaat, maar die is meestal leeg en dan moet je naar Klungkung om te pinnen;

Candidasa: Hier is een pinautomaat langs Kelapa Mas Bungalows.

Logeeradressen op het eiland Bali

In de afgelopen jaren heb ik op het eiland Bali in heel veel kleinschalige bungalowparkjes gelogeerd. De eigenaren en het personeel hebben mij elke keer weer verwend. Mijn ervaringen heb ik samengevat in de hierna volgende opsomming van gegevens, die voor een gedeelte ook te vinden zijn op de websites:

• www.keessmetsers.reismee.nl.

• www.bali-dagtrips-taxiservice.nl

Kuta

Sommige vluchten komen pas laat in de avond aan op het vliegveld Ngurah Rai van Denpasar op Bali. Na een lange intercontinentale vlucht is het dan niet fijn om nog een paar uur in een taxi te zitten voordat het eerste logeeradres op Bali is bereikt. Als ik laat in de avond op Bali aankom, dan kies ik er altijd voor om de eerste nacht door te brengen in CEMPAKA GUESTHOUSE.

Dit logeeradres bestaat uit een aantal heel luxe kamers, die gelegen zijn in de prachtige tuin van het Nederlandse consulaat op het adres Jalan Raya 127 in Kuta. Het grote voordeel is dat dit logeeradres maar ongeveer 20 minuten van het vliegveld is gelegen. De kamers zijn heel luxe en hebben airconditioning. De tuin is een plaatje en heeft ook een groot zwembad. De kamerprijs is 45 euro per nacht en het vervoer vanaf het vliegveld naar Cempaka Guesthouse kost 15 euro. Reserveren is mogelijk in de Nederlandse taal via Marina Purwa, bij voorkeur via een whatsappbericht op 00-62-811392267 of via het emailadres marinapurwa@kcbtours.com. Marina Purwa is de moeder van de Nederlandse honorair consul Simon Purwa. Via de Rotary Club in Kuta worden diverse projecten van goede doelen ondersteund, waaronder scholen, kindertehuizen, bejaardenhuizen en een bloedbank.

Cempaka Guesthouse is een perfect logeeradres om de eerste nacht op Bali door te brengen, zeker als de aankomst op Bali laat in de avond is.

Ubud

Een vakantie op Bali begint voor mij meestal in Ubud. Dat heeft te maken met het feit, dat ik na aankomst op Bali zo snel mogelijk het drukke, toeristische zuiden wil verlaten. Het is maar anderhalf uur rijden vanaf het vliegveld naar Ubud. Vroeger was Ubud een slapend kunstenaarsdorp, maar sinds het boek “Eten, bidden en beminnen” , dat zich voor een gedeelte in Ubud afspeelt, is Ubud erg druk geworden. Toch is het een gezellig dorp gebleven wat veel te bieden heeft. Ik logeer meestal in Nicks Hidden Cottages, een klein bungalowparkje dat ligt in de straat Jalan Bisma, aan de rand van het dorp. In het zelfde straatje zijn enkele restaurantjes en een goed massagesalon, genaamd Lily’s Spa. Daar kun je voor 100.000 roepia (6 euro) een goede massage van een uur krijgen. Meestal is dat het eerste wat ik doe als ik op Bali ben geland. Als je lekker wilt eten is het plekje achter in de tuin van Café Wayan (tussen het voetbalveld en het apenbos) een aanrader. Ook is het leuk om ’s morgens de markt in het centrum te bezoeken. Wat ik iedereen aanraad is een wandeling vanaf het IBAH hotel naar het traditionele dorp Bankiangsidem. Het pad loopt over een heuvelrug tussen twee ravijnen met een mooi uitzicht. Net vóór Bankiangsidem kun je heerlijk “chillen” op de eerste etage van het restaurant Kafe Karsa, dat midden in de rijstvelden ligt en waar je lekker kunt eten met een schitterend uitzicht. Als je weer terug bent gelopen over het zelfde pad, dan kun je eventueel het Antonio Blanco Museum bezoeken, als je daarvan houdt. In de omgeving van Ubud liggen de kunstenaarsdorpen Mas (houtsnijders), Celuk (zilversmeden) en Batubulan (beeldhouwers). Als je die dagtrip doet, zorg er dan voor dat je niet in de dure galerieën terecht komt, maar ga kijken bij de gewone mensen. Als de dagen in Ubud je eerste dagen op Bali zijn, doe dan niet teveel want anders gaat de jetlag dubbel zwaar wegen. Als je weer vertrekt naar je volgende logeeradres, vergeet dan niet te pinnen (tegenover Cafe Lotus) want in Blayu en Belimbing zijn geen pinautomaten.

Blayu

Het echte Bali is in Blayu te vinden. De tijd heeft hier stil gestaan en er zijn maar twee toeristenresorts, te weten Puri Taman Sari in het nabijgelegen Umabian, en Villa Taman di Blayu. Je zult er bijna geen toeristen tegenkomen want deze plek op Bali is nog niet echt ontdekt door het massatoerisme. Villa Taman di Blayu is een werkelijk schitterend resort met een heel mooie tuin en dito kamers. Als je in de twee "superior" kamers logeert heb je voor je alleen maar het groen van de rijstvelden, echt héél mooi, als je tenminste van stilte en rust houdt. Voor je kamer kabbelt een beekje en in dat beekje speelt zich het dagelijkse leven af. Daarom ga ik daar elke morgen langs wandelen richting Umabian, wat twee kilometer verder ligt. Alles in Villa Taman di Blayu is zoals het moet zijn. Eigenlijk hoef je het parkje niet af, zo mooi is het er. Je kunt een dagtrip maken, bijvoorbeeld naar het nationale Monument in Margarana of de tempel Taman Ayu in de stad Mengwi, die maar 5 kilometer verder ligt. Maar het hoeft niet want Villa Taman di Blayu is zo’n mooie plek dat het zalig is om daar niets te doen. Villa Taman di Blayu hoort tot de duurdere prijsklasse.

Belimbing

Ongeveer twee uur rijden van Blayu ligt het bergdorp Belimbing. Ketut, mijn vaste chauffeur op Bali, is hier geboren. Er is maar één resort in dit dorp, te weten Cempaka Belimbing Villa’s. Ook dit is een superfijne plek om een paar dagen door te brengen. Eigenaar is de Nederlandse Honorair Consul Al Purwa, die getrouwd is met de Nederlandse Marina Wiltschut, die geboren is in Valkenswaard. Het resort wordt geleid door de sympathieke manager Made Sepel, die zijn gasten echt verwent. De kamers zijn ruim en hebben een heel fijne badkamer van lavastenen. Het zwembad is heerlijk fris omdat het water uit de bergen wordt gebruikt. Ik ga hier altijd een korte wandeling met een gids van Cempaka Belimbing maken. Je ziet dan onderweg alles groeien wat je in de keuken gebruikt en komt langs de mooiste rijstvelden van Bali. Ook is het leuk om met een gids van Cempaka Belimbing een mountainbiketocht over stille weggetjes en door slapende dorpjes te maken naar de zuidkust, waar je wordt opgewacht en met een auto weer wordt teruggebracht. Een relaxte dagtocht van ongeveer twee tot drie uur, die door iedereen kan worden gedaan. Controleer vooraf wel even of de fietsen goed zijn. Als je ’s avonds zit te eten bij Cempaka Belimbing hoor je overal de geluiden van vogels en andere dieren, een aparte belevenis is dat. Echt, ik kan dit plekje aan iedereen aanraden. Houd er wel rekening mee dat het hier vaker regent omdat het in de bergen is.

Pemuteran

Pemuteran is een rustige badplaats in het noordwesten van Bali. Vroeger gingen hier veel mensen naar toe, die wilden gaan snorkelen en/of duiken bij het eiland Menjangan. Maar nu is het water rond dit eiland vervuild met plastic en het koraal heeft zijn kleuren verloren. Als je toch naar Pemuteran gaat, dan kan je beter gaan snorkelen bij het Biorock project, vijftig meter vanaf het strand van het resort Taman Sari Bali. Vroeger logeerde ik altijd in dit werkelijk schitterende resort, maar intussen zijn de prijzen dusdanig verhoogd dat het voor mij te duur is geworden. Ik heb een goed alternatief gevonden in Van Karning Guesthouse, dat twee honderd meter vanaf het Taman Sari Resort ligt, dichtbij de doorgaande weg. Een ander alternatief is Adi Assri Resort, dat direct aan zee ligt en een heel groot zwembad (50 meter) heeft. Dit resort zit wel in de duurdere prijsklasse, mar is toch nog veel goedkoper dan Taman Sari Bali. Als je houdt van een rustig verblijf aan een mooi strand, zonder lastig te worden gevallen door ontelbare verkopers, dan is Pemuteran een heerlijke plek. Als de zon onder is gegaan, dan is een diner in het Taman Sari Resort, in het licht van de lampions bij het strand, een onvergetelijke belevenis. Op zo’n moment mag de tijd stilstaan…

Lovina

Lovina ligt ongeveer een uur rijden van Pemuteran. Vroeger was dit een drukke badplaats, maar nu is het er veel stiller, maar toch is er ’s avonds genoeg te beleven. Tegenwoordig logeer ik hier meestal in het mooie bungalowpark Sawah Lovina, rustig gelegen in het centrum. De Balinese vrouw van de Nederlandse eigenaar van Sawah Lovina, heeft sinds een paar jaar een restaurant met de naam Warung Ibu Wina. Dat ligt in het straatje dat vanaf het enige stoplicht naar de zee loopt. Wina kookt zelf en je kunt bij Warung Ibu Wina echt superheerlijk eten. Daarnaast is Wina ook een heel leuke vrouw die jij echt verwent met haar kookkunst. Echte een aanrader… Langs de hoofdweg, dicht bij de pinautomaat, ligt Global Village Kafe, een fijn plekje om relaxt te “chillen” bij overheerlijke ijskoffie en een smakelijk gerecht. Er heerst een aangename sfeer en ik ga er altijd graag naar toe. In Lovina kun je in de omgeving een boedhistische tempel zoeken en een waterval. Je kunt er ook het project van de stichting Stepping Stones Bali bezoeken, waar de in Oirschot geboren Marjanne Oomen kinderen helpt, die een beperking hebben en niet goed kunnen lopen. Een bezoek aan het project van de Nederlandse stichting "Smiling Kids Bali"(Jalan Giri 25) is ook zeker de moeite waard, want deze stichting werkt samen met de stichting Stepping Stones Bali en verzorgt o.a. de revalidatie van geopereerde kinderen. Een “must” is zeker een bezoek aan de dolfijnen, die elke morgen langs de kust zwemmen. Als je met de zwager van Marjanne Oomen gaat, dan zal je op een rustige manier kunnen genieten van het prachtige schouwspel dat de zwemmende en springende dolfijnen opvoeren. De zee is bij Lovina altijd rustig, dus je hoeft niet bang te zijn voor hoge golven en zeeziekte. Vergeet niet te pinnen voordat je weer vertrekt. Als ik uit Lovina vertrek ga ik ’s morgens eerst met mijn vaste chauffeur Ketut even langs bij de Duitse Bakker, vijftig meter vanaf het stoplicht, waar ik dan heerlijke appelcarré’s en mueslibroodjes koop. Deze Duitse bakker is duur, maar hij biedt wel kwaliteit, en dat geldt ook voor zijn capuccino. De broodjes en appelcarré’s eet ik meestal op tijdens een vaste stop bij de Gunung Batur. Ik hoef niets te zeggen tegen Ketut, hij weet intussen wel dat ik dat een mooi plekje vindt.

Sidemen

Je kunt op twee manieren vanuit Lovina naar Sidemen rijden. Langs de kust of door het binnenland. Ik kies altijd voor de weg die door het binnenland via de vulkaan Gunung Batur naar Sidemen loopt. Het is de langste tocht want het duurt ongeveer vier uur, maar onderweg is het zo mooi dat het niet verveelt. Het landschap verandert constant en er is veel te zien. In Sidemen logeer ik altijd bij Villa Shantiasa. Deze villa met vierkamers (twee onder, twee boven) is werkelijk schitterend gelegen met een prachtig uitzicht. De prijs van de smaakvol ingerichte kamers is relatief laag en je kunt er een heel aangenaam verblijf hebben. Inmiddels hebben alle kamers airconditioning gekregen. Villa Shantiasa is een van mijn favoriete plekken op Bali. Heel recent is Villa Shantiasa in andere handen overgegaan en het is nu niet duidelijk het het verder zal gaan op dit mooie plekje. Sidemen is een spiritueel dorp, tenminste zo voel ik het. Het derde boek over Bali, dat ik een paar jaar geleden geschreven heb met de titel “Bali, het leven zal altijd verder gaan”, speelt zich hier af. Het is heerlijk om een wandeling door het dal naar de rivier te maken en daar net voor de brug over de rivier links af te slaan om bij Darmada Eco Resort te genieten van de bijzondere sfeer. De eigenaresse Barbara komt uit Zwolle en heeft met haar Balinese man Wayan een klein paradijs gemaakt, waar je de rivier constant hoort stromen. Het zijn twee heel ondernemende mensen en een gesprek met hen levert altijd nieuwe inzichten op. Eten kan je in Sidemen in heel veel leuke restaurants. Een daarvan is Warung Ida, even voorbij het schooltje en net voor het resort Alamdhari. Alamdhari vormt een heel goed alternatief als Villa Shantiasa niet beschikbaar is. Het is leuk om in het dorp Sidemen een ikatweverij te bezoeken, die langs de hoofdweg ligt. Ook is het leuk om een halve dagtrip te maken naar het waterpaleis van Tirtagangga, of te gaan raften in de rivier die door het dal loopt. Maar ook hier is het zalig om even niets te doen en te genieten van de bijzondere sfeer. Je zult geen spijt hebben van je verblijf in Sidemen. Het is echt een plek om je innerlijke ik te ontdekken of weer terug te vinden.

Candidasa

Een vakantie op Bali eindigt voor mij meestal in Candidasa. Deze “badplaats” is eigenlijk niet meer dan een doorgaande weg met daarlangs toeristenresorts. Het is geen aantrekkelijk dorp en het verkeer raast er de hele dag doorheen. Toch wil ik altijd mijn vakantie hier afsluiten. Dat heeft natuurlijk te maken met het feit, dat ik een strandmens ben. Maar het heeft nog meer te maken met Kelapa Mas Bungalows, waar ik altijd logeer als ik in Candidasa ben. Kelapa Mas Bungalows heeft een heel sympathieke eigenaar (Komang Sudana), die samen met zijn vrouw mij al jarenlang heeft verwend. Voorheen waren de bungalows van dit bungalowparkje slecht onderhouden en heel sober. Maar in de afgelopen jaren is daar verandering ingekomen. De bungalows zijn gerenoveerd en de meesten hebben nu airconditioning. Verder is er twee jaar geleden een prachtig klein zwembad aangelegd, waarbij enkele heel luxe bungalows zijn gebouwd. De tuin is altijd al een sprookje geweest, maar is nu nog mooier geworden met zijn vele palmbomen. Wat mij het meeste aantrekt, dat zijn de avonden op het kleine strandje vóór Kelapa Mas Bungalows. Als de zon begint onder te gaan en de lucht rood kleurt, dan ontstaat er daar een sfeer die niet met woorden te beschrijven is. Het uitzicht met de in de verte Padangbai en het eiland Lembongan, het lieve personeel, het zwoele zeewindje, de geuren en het geluid van de golven, je moet het een keer meemaken om te kunnen begrijpen wat ik bedoel. Ik heb er al ontelbare fijne momenten beleefd. Bij hoog water komen er bij de pier vóór Kelapa Mas Bungalows heel grote zeeschildpadden aan de wateroppervlakte en dat is elke keer een unieke gebeurtenis. Als ik in Candidasa ben ga ik altijd met de catamaran naar Pantai Pasir Putih. Meestal vertrek ik dan om 09.00 uur en na een half uurtje varen kom ik dan op het witte strand, waar het turqoise water uitnodigt voor een paar uurtjes zwemmen en snorkelen. Het linker gedeelte van het strand (als je naar zee kijkt) is fijn om te zwemmen, het rechtse gedeelte is beter om te snorkelen. Er zijn geen hotels, maar wel strandhutjes waar je wat eenvoudigs kunt eten of drinken en als je dat doet is je strandbedje, handdoek en parasol gratis (even afspreken). Meestal ga ik rond 12.00 weer terug en dan snorkel nog even bij het rif vóór Kelapa Mas Bungalows, wat nog verrassend mooi is en waar de vissen uit je hand eten. Daarna ga ik vaak eten bij het restaurant Astawa. Bij de doorgaande weg loop ik linksaf, langs de lagune en dan nog honderd meter voordat ik bij Astawa ben. De eigenaar van Astawa en zijn personeel hebben mij al ontelbare malen verwend met hun heerlijke eten, dat ook heel goedkoop is. De salades en de visgerechten, de ijskoffie, het is er allemaal even lekker. Langs Astawa ligt de Maya shop, een klein winkeltje waar je leuke dingen voor de thuisblijvers kunt kopen. Aan de andere kant van de weg ligt de Familyshop, waar het ook heel goedkoop is en waar best mooie dingen (houtsnijwerk, sarongs etc.) te koop zijn. In de bocht van de weg kan je een klein weggetje inslaan en als je dat volgt komt je uiteindelijk in de “kampong” waar de Balinezen in eenvoudige huisjes wonen. Ik vind het altijd leuk om daar even rond te dwalen. Schuin tegenover Kelapa Mas Bungalows (ongeveer 100 meter links) kun je bij WJ's Kafé heerlijke cappucino krijgen. Vroeger fietste ik ook wel eens naar het traditionele agadorp Tengenan, maar dat is intussen heel toeristisch geworden. Met de plaatselijke “bemo” (klein busje) kun je in twintig minuten naar Padangbai rijden om daar vis te gaan eten en te genieten van de strandjes, of (als je veel tijd hebt) een paar dagen naar het eiland Lembongan te gaan. Vanaf Candidasa is het ongeveer anderhalf uur rijden naar het vliegveld van Denpasar, waar het vliegtuig naar huis te wachten staat. Dat gaat over de enige snelweg, die altijd heel druk is. Het zuiden van Bali is overal druk en ik moet daar altijd aan wennen als ik drie weken in het échte Bali ben geweest (het binnenland). Bali is aan het veranderen, maar toch zijn er nog heel veel plekjes waar het leven heeft stil gestaan en die heb ik proberen te omschrijven is deze samenvatting.

Lembongan

Tijdens mijn laatste vakantie op Bali ben ik vanuit Sanur met een speedboot van "Rocky Fast Cruise" naar Lembongan gevaren. De heen en terugreis kosten inclusief taxi op Lembongan per persoon in totaal 400.000 rupia en dat is ongeveer 24 euro. Vanuit Kusamba kan het ook, maar er gaan daar waarschijnlijk minder speedboten per dag.

Op Lembongan heb ik 5 dagen gelogeerd in een prachtig huisje van het bungalowpark BAY SHORE HUTS. Dit parkje is perfect gelegen aan een zijstraatje van een doodlopende weg. Dus het is er 's nachts lekker rustig. Wij hadden een huisje aan het zwembad en keken vanuit ons bed zo over de prachtige baai een de catamarans van de vissers. Het zwembad is niet echt geschikt voor kinderen omdat de overgang naar het diepe heel abrupt is. Maar verder is er alles fantastisch. Een heel goede keuken, vriendelijk personeel en een romantische sfeer. Bij het strand (Tamarind Beach) kun je eigenlijk niet zwemmen. Het nabij gelegen Mushroom Bay (10 minuten lopen) is wel geschikt voor zwemmers en daar tref je heel veel jongeren aan. Daar zal het 's nachts waarschijnlijk niet zo rustig zijn. Wij vonden Dream Beach en Devils Tears echt het mooiste strand, al maken de hoge golven daar het zwemmen ook moeilijk. Bij Devils Tears gaan de hoge golven een grot in en komen er dan met veel geweld weer uit met een uitbarsting van waternevel, die men hier Devils Tears noemt. Bij dit bijzondere plekje is een circuit voor wandelaars en hardlopers aangelegd, waar je voor een entreeprijs van 10.000 rupia (0,60 euro) kunt genieten van de rotsen en de golven.

Lembongan is qua natuur niet zo mooi als Bali, maar het eiland heeft wel een bijzondere sfeer. Daar hoort ook de oogst van het zeewier bij, dat 's avonds met de lampionnen een sprookjesachtig schouwspel geeft. Overdag ligt het zeewier te drogen bij de huisjes langs de kust, voordat het naar de kosmetische industrie gaat waar het wordt verwerkt.

Op Lembongan is het eten net als op Bali nog steeds ongelooflijk goedkoop, behalve op de plekken waar de nieuwe generatie jongeren feest vieren. Daar is het meestal een stuk duurder. Een verblijf op Lembongan is echt een mooie aanvulling van een vakantie op Bali. Wij hebben daar genoten van 5 onvergetelijke dagen.

Ketut, mijn vaste chauffeur op Bali

Als ik naar Bali ga, dan wil ik heel graag dat Ketut mijn vaste reisgenoot en chauffeur is. Ik ken Ketut en zijn gezin al ongeveer twintig jaar. Hij is echt een heel fijn mens en ik vind het een voorecht dat ik hem heb mogen ontmoeten. Elke keer heeft hij mij vergezeld op mijn tochten door Bali. Hij is altijd op tijd en rijdt rustig. Drie jaar geleden heeft hij in korte tijd Nederlands geleerd en dat maakt het voor zijn gasten nog leuker om samen met hem in zijn busje door Bali te reizen. Ketut voegt echt iets moois toe aan een vakantie op Bali. Ik durf hem met een gerust hart bij iedereen aan te bevelen. Een paar jaar geleden heb ik samen met Ketut een website laten maken en die geeft heel veel informatie over Ketut en de dagtrips die hij aanbiedt. De website heeft de naam www.bali-dagtrips-taxiservice.nl.

Kees Smetsers

Telefoon: 06-37342970

Email: smetserskees@hotmail.com