De titel van dit verhaal doet vermoeden dat ik nooit meer naar Bali zal gaan. Dat is zeker niet geval en het zou na 56 bezoeken aan dit mooie eiland wel een heel rigoreuze beslissing zijn. Toch is er deze vakantie iets veranderd in mij, en dat heeft met een aantal factoren te maken, die ik in dit verhaal ga noemen. Bali is nog steeds een heel mooi eiland, tenminste als je het binnenland bezoekt. Het zuiden van Bali vind ik verschrikkelijk druk en daar ga ik daarom nooit naar toe. Het binnenland vind ik nog steeds heel mooi en het reizen in dit gebied is heel relaxt, tenminste als je de tijd neemt en niet als eerste optie hebt het zien van zoveel mogelijk bezienswaardigheden. De jonge generatie denkt daar anders over en dat begrijp ik ook wel. Voor mij gaat het om de mensen die hier in het binnenland wonen in de stille dorpjes. Ze zijn zo lief, nergens op de wereld ben ik zo lieve mensen tegen gekomen. En toch zal ik in de toekomst minder naar Bali gaan...

De belangrijkste reden waarom ik minder naar Bali zal gaan.

Angela voelt niet het zelfde voor Bali wat ik voel. Maar zij geeft mij wel de ruimte en de vrijheid om zonder haar naar Bali te gaan, alleen of met familie en/of vrienden. Dat waardeer ik enorm. Deze vakantie was mijn hardloopmaatje Rob mijn reisgenoot. Ik moet zeggen dat hij heel fijn gezelschap was en dat we deze vakantie veel dingen intens hebben gedeeld. En toch heb ik gemerkt dat ik Angela steeds meer ga missen. Het is de belangrijkste reden waarom ik anders naar mijn vakanties op Bali ben gaan kijken en waarom ik in de toekomst minder naar dit eiland zal gaan.

Dengue (knokkelkoorts).

Rob en ik zijn enorm geschrokken van wat wij met Piet Willems hebben meegemaakt tijdens ons verblijf in het werkelijk schitterende resort Villa Taman di Blayu. Iedereen die mijn verhaal over de negen uur durende tocht langs vier ziekenhuizen heeft gelezen, zal begrijpen wat ik bedoel. De chaos en de slechte organisatie hebben diepe indruk op ons gemaakt, maar vooral de onhygienische toestanden die wij in een van de grootste ziekenhuizen van Bali aantroffen. We hadden meteen naar het Australische BIMC ziekenhuis moeten gaan, maar dat is een conclusie achteraf. We werden echter met onze neus op de feiten gedrukt en dat heeft ons geschokt. Het was verschrikkelijk om te zien dat de gangen van de ziekenhuizen vol lagen met dengue-patienten . Met noemt dat hier "DB" en het is knokkelkoorts die gepaard gaat met een heel hoge lichaamstemperatuur en een aanslag op het imuumsysteem. De artsen in alle ziekenhuizen zeiden desgevaagd dat deze ziekte al jaren op Bali voorkomt en op zijn hoogtepunt is na de regentijd (april). Wat ik ook heel erg vind is het feit, dat de bezoers van Bali totaal niet gewaarschuwd worden voor deze ziekte. Zelfs van de GGD in Nederland heb ik nooit een waarschuwing gehad...

Milieuverontreinging.

Bali heeft een uitbundige natuur en is eigenlijk een grote tuin, waar alles groen is en overal prachtige planten en bloemen staan. De erven van de families zijn meestal mooi opgeruimd en je zou je af kunnen vragen waar al het huisvuil blijft. Wel, dat wordt met vrachtwagens tegelijk in de kali (rivier) gekieperd. Als je iets verder kijkt dan je toeristenneus lang is, dan zie je hoe enorm vervuild Bali is en dat baart mij ernstig zorgen. De mensen hebben geen geld en de regering doet bijna niets om de bewoners van Bali bewust te maken van de gevolgen van deze milieuverontreiniging. Denk echter niet dat Bali een grote rotzooi is. Vergeleken met andere eilanden is dat zeker niet het geval, maar het wordt in de toekomst wel een groot probleem.

Het grote geld.

In de binnenlanden van Bali word je steeds meer geconfronteerd met de investeerders die met grote zakken geld in prachtige gebieden hun bungalowparken en resorts gaan bouwen. Wij toeristen zijn daar schuld aan, want wij willen in die mooie gebieden in mooie resorts wonen. Zo verdwijnen er steeds meer rijstvelden en authentieke gebieden. Net als in veel arme landen speelt hier bij corruptie een grote rol. Het is een proces dat alleen van overheidswege tot stoppen kan worden gebracht en dat zie ik voorlopig niet gebeuren. De huidige regering van Indonesie probeert een ommekeer teweeg te brengen, maar iets wat al eeuwenlang woekert, zal niet in een paar jaar veranderen.

En toch...

En toch zal ik van Bali blijven houden. Ondanks alles blijft het voor mij een tweede "thuis", waar ik me veilig en ontspannen voel. Het is een heel spiritueel eiland, waar je de kans krijgt om je echte "ik", die diep in jou huist, te (her-)ontdekken. Mensen als Agung Prana, die ons in Pemuteran op een wondermooie avond meenam naar de tempel Pura Melanting, die mensen maken dat je blijft verlangen naar dit eiland als je er een keer geweest bent. Nog nooit ben ik iemand tegengekomen die niet graakt is door wat hij hier heeft gevoeld en gezien, zeker niet als hij of zij met een open hart naar Bali waren gereisd. Alle negatieve facetten die ik hiervoor beschreven heb, worden in een moment weggevaagd als je meemaakt hoeveel liefde je hier van de mensen krijgt. Wie hier niet geweest is, die zal mij niet begrijpen en zal mij voor "zweverig" of "sentimenteel" verslijten. Ook dat begrijp ik, want wij zijn in Nederland heel vaak rationeel en materialistisch bezig. En dan vinden we ons als Nederlander ook nog vaak verheven boven de eenvoudige Balinezen. Als ik zoiets tegenkom, dan raakt het mij, want ik heb ontzettend veel geleerd van de levensinstelling van dit bijzondere volk, dat eeuwenlang is overheerst door hun eigen elite of door hun koloniale overheersers (waaronder de Nederlanders). Ondanks al deze jaren van onderdrukking en pijn blijven zij geven, meestal zonder iets te vragen. Want dat is goed voor hun "kharma" in een volgend leven. En nu ben ik bij de belangrijkste reden, waarom ik altijd van de Balinezen zal blijven houden en ook waarom ik dit "afscheidsverhaal" heb geschreven.

Tot ziens in Nederland...

Kees Smetsers